Boşanma ya da ayrılık sonrasında çocuğun velayeti bir ebeveyne verildiğinde, diğer ebeveynin çocukla ilişkisi tamamen kesilmez. Aksine, çocuğun her iki ebeveyniyle de duygusal bağ kurma ve kişisel ilişkisini devam ettirme hakkı, çocuğun üstün yararı ilkesinin doğal bir uzantısı olarak kabul edilir. Türk Medeni Kanunu’nda yer alan düzenlemeler ve yargı içtihatları çerçevesinde, velayeti alamayan ebeveyn ile çocuk arasında kişisel ilişki kurulması, özel bir yargılamaya tabi tutulur ve çocuk için en yararlı çözüm esas alınır.
1. Hukuki Dayanak ve Kapsam
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 323. maddesi, kişisel ilişki kurulması hakkını açıkça düzenler. İlgili maddeye göre; “Ana ve babadan her biri, velayet kendisine verilmeyen çocuk ile kişisel ilişki kurma hakkına sahiptir.” Bu düzenleme, sadece boşanmış eşler için değil; evlilik dışı doğan çocuklar veya evlat edinilen çocuklar bakımından da geçerlidir.
Bu hak, ebeveynin kişisel bir hakkı olduğu kadar çocuğun da psikolojik gelişimi açısından hayati önem taşır. Dolayısıyla, kişisel ilişki kurulması yalnızca ebeveynin hakkı değil, aynı zamanda çocuğun da korunması gereken bir temel hakkıdır.
2. Kişisel İlişki Kurulmasının Şartları
Mahkeme, kişisel ilişki tesisine ilişkin karar verirken aşağıdaki hususları dikkate alır:
- Çocuğun yaşı ve gelişim durumu
- Tarafların sosyal ve ekonomik koşulları
- Çocuğun eğitim, sağlık ve güvenlik ihtiyaçları
- Ebeveynlerin birbirine ve çocuğa karşı tutumları
- Çocuğun, özellikle belli bir yaşın üzerindeyse, görüşü ve tercihi
Bu kriterler ışığında mahkeme, kişisel ilişki kurulacak gün ve saatleri belirler ve buna ilişkin ayrıntılı bir takvim oluşturur.
3. Görüş Günlerinin Belirlenmesi ve Uygulaması
Görüş günleri, genellikle hafta sonları, dini ve resmi bayramlar, yarıyıl ve yaz tatilleri gibi dönemleri kapsar. Uygulamada, velayet kendisine verilmeyen ebeveyne her ay belirli hafta sonlarında, tatillerin yarısında ve bazen haftada bir akşam olmak üzere düzenli görüşme hakkı tanınır. Görüşlerin nerede ve nasıl yapılacağı, teslim ve iade saatleri gibi hususlar da ayrıntılı şekilde hüküm altına alınabilir.
Eğer taraflar arasında iletişim zayıfsa veya çocuğun güvenliği açısından riskler varsa, Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlükleri veya çocuk teslim merkezleri aracılığıyla görüşmeler gerçekleştirilir.
4. Kişisel İlişkinin Engellenmesi ve Yaptırımlar
Velayeti elinde bulunduran ebeveynin, mahkemece belirlenen kişisel ilişkiyi haksız yere engellemesi halinde hukuki yaptırımlar gündeme gelir. Türk Medeni Kanunu m.324’e göre, kişisel ilişki hakkına aykırı davranan taraf hakkında disiplin hapsi uygulanabilir. Ayrıca, bu engelleme uzun süreli ve kasıtlıysa, velayet değişikliği dahi gündeme gelebilir.
5. Yargıtay Uygulamaları
Yargıtay, kişisel ilişki kurulmasına ilişkin kararlarında çocuğun üstün yararı ilkesine vurgu yapmaktadır. Örneğin, Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin birçok kararında, velayeti kendisine verilmeyen ebeveyn ile çocuğun ilişkisinin engellenmesi halinde bu durumun hem hakkın kötüye kullanılması hem de çocuğun psikolojik gelişimine zarar verme riski taşıdığı belirtilmiştir.
Sonuç
Çocukla kişisel ilişki kurulması, ebeveynin hakkı olmanın ötesinde, çocuğun sağlıklı gelişimi ve duygusal bütünlüğü açısından vazgeçilmez bir hukuki mekanizmadır. Görüş günleri, mahkeme kararı ile belirlenir ve kamu düzeni niteliğinde olduğu için titizlikle uygulanması gerekir. Uyuşmazlık halinde uzman desteğiyle yeni bir düzenleme yapılması, çocuğun menfaatinin korunması bakımından elzemdir. Bu süreçte profesyonel bir hukuki danışmanlık almak, hem ebeveynin haklarını koruyacak hem de çocuğun yüksek yararına katkı sağlayacaktır.
Diğer Yazılarımız:
Aile Mahkemelerinde Dava Açmadan Önce Arabuluculuk Uygulanır mı?
Boşanma Davasında Tanıkların Rolü ve Beyanlarının Hukuki Niteliği
Aile İçi Şiddet ve 6284 Sayılı Kanun Kapsamında Koruma Tedbirleri
Yurtdışında Verilen Boşanma Kararlarının Tanınması ve Tenfizi
Babalık Davası ve Soybağının Reddi: DNA Testi ve Hukuki Süreç
Nişanlanmanın Bozulması Halinde Maddi ve Manevi Tazminat
Evlat Edinme ve Hukuki Sonuçları: Velayet, Soybağı ve Miras Hakkı
Aile Konutu Şerhi Nedir ve Nasıl Konulur?
Boşanmada Soyadı Kullanımı: Kadının Evlenmeden Önceki Soyadını Kullanması
Boşanmada Maddi ve Manevi Tazminat Talepleri: Ölçütler ve Uygulama
Nafaka Türleri: Tedbir, Yoksulluk ve İştirak Nafakası Arasındaki Farklar
Mal Rejimi ve Mal Paylaşımı: Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi Nedir?
Boşanma Davası Süreci ve Dikkat Edilmesi Gereken Hukuki Aşamalar
