Evlilik birliği, sadece eşlerin kişisel ilişkilerini değil, aynı zamanda malvarlığı düzenini ve barınma hakkını da kapsayan bir yaşam ortaklığıdır. Bu bağlamda aile konutu, eşlerin birlikte yaşamlarını sürdürdükleri ve aile hayatının merkezini teşkil eden taşınmazdır. Aile konutuna ilişkin düzenleme, Türk Medeni Kanunu’nun 194. maddesinde yer almakta olup, evlilik birliğini koruma amacını taşır. Bu düzenleme kapsamında aile konutu şerhi, eşlerin barınma hakkını güvence altına alan hukuki bir mekanizmadır. Aşağıda, aile konutu şerhinin ne olduğu, nasıl konulacağı, şerhin sağladığı hukuki koruma ve şerh verilmemesi hâlinde karşılaşılabilecek riskler ayrıntılı şekilde ele alınmaktadır.
Aile Konutu Nedir?
Türk Medeni Kanunu’nun 194. maddesinde “Eşlerden biri, diğer eşin açık rızası bulunmadıkça, aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz.” hükmü yer almaktadır. Bu hüküm doğrultusunda, bir taşınmazın “aile konutu” sayılabilmesi için şu şartlar aranmaktadır:
- Evlilik devam ederken eşlerin birlikte yaşaması,
- Fiilen barınma yerinin burası olması,
- Söz konusu konutun, aile birliği çerçevesinde ortak hayatın sürdürüldüğü yer olması.
Aile konutu, tapuda maliki yalnızca bir eş olarak görünse dahi, diğer eşin de bu taşınmaz üzerinde belirli ölçüde korumaya sahip olmasını sağlar. Bu korumanın somutlaştırılması için tapuda aile konutu şerhi konulması önerilir.
Aile Konutu Şerhi Nedir?
Aile konutu şerhi, tapu kütüğünün beyanlar hanesine yapılan ve taşınmazın aile konutu olduğunu gösteren bir kayıttır. Bu şerh sayesinde, malik olmayan eşin izni olmadan taşınmazın satışı, devri ya da ipoteğe konu edilmesi engellenebilir. Aksi hâlde yapılan işlemler, kötü niyetli üçüncü kişilere karşı ileri sürülebilir.
Şerh Nasıl Konulur?
Aile konutu şerhinin tapuya tescili için aşağıdaki adımlar izlenmelidir:
- Başvuru: Eşlerden biri, taşınmazın bulunduğu Tapu Müdürlüğü’ne başvurarak aile konutu şerhi talebinde bulunur. Malik olmayan eşin başvurusu mümkündür.
- Gerekli Belgeler:
- Nüfus kayıt örneği (eşlerin evli olduğunu ve adres bilgilerinin taşınmazla uyumlu olduğunu gösterir nitelikte),
- İkametgâh belgesi (taşınmazda birlikte yaşadıklarını ispat için),
- Tapu belgesi fotokopisi,
- Şerh talebine ilişkin dilekçe.
- Tapu Müdürlüğü İncelemesi: Tapu müdürlüğü, başvuruyu ve sunulan belgeleri inceledikten sonra aile konutu şerhini beyanlar hanesine kaydeder.
Şerh Verilmezse Ne Gibi Riskler Doğar?
Aile konutu şerhi verilmediği takdirde, maliki olan eş aşağıdaki işlemleri diğer eşin rızası olmadan gerçekleştirebilir:
- Konutun satış veya bağış yoluyla devri,
- Konut üzerine ipotek tesisi,
- Konutun kira sözleşmesinin tek taraflı feshi.
Bu tür işlemler, evlilik birliği içinde yaşayan diğer eşin haberi olmadan gerçekleştirildiğinde, ciddi mağduriyetlere neden olabilir. Yargıtay içtihatları da, tapuya şerh verilmemesi hâlinde yapılan işlemlerin iyi niyetli üçüncü kişilere karşı ileri sürülemeyeceğini açıkça ortaya koymaktadır.
Yargı Kararlarında Aile Konutu Şerhi
Yargıtay, aile konutu şerhi konusunda çeşitli emsal kararlar vermiştir. Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin 2016/7845 E. ve 2017/4292 K. sayılı kararında, aile konutu şerhi verilmemiş olsa bile, taşınmazın aile konutu olduğunun ispatlanması hâlinde işlemlerin iptal edilebileceği vurgulanmıştır. Ancak bu süreç, malik olmayan eş için dava açma yükü ve zaman kaybı anlamına gelmektedir. Bu nedenle şerhin önceden tapuya konulması, hukuki güvenliği önemli ölçüde artırır.
Sonuç
Aile konutu şerhi, eşler arasında güvenin korunmasına ve evlilik birliğinin zedelenmemesine yönelik önemli bir hukuki güvencedir. Her ne kadar kanunen koruma sağlansa da, tapuda yapılacak bir şerh, bu korumanın üçüncü kişilere karşı da ileri sürülebilmesini mümkün kılar. Hukuki ihtilaflara mahal verilmemesi ve mağduriyet yaşanmaması adına, aile konutu olarak kullanılan taşınmazlar için şerh işlemi ihmal edilmemelidir. Bu süreçte bir avukattan profesyonel destek alınması da hak kayıplarının önüne geçecektir.
Diğer Yazılarımız:
Anlaşmalı Boşanma Protokolü Nasıl Hazırlanır?
Boşanmada Ortak Varlıkların Gizlenmesi ve Hukuki Yaptırımlar
Aile İçi Şiddet ve 6284 Sayılı Kanun Kapsamında Koruma Tedbirleri
Yurtdışında Verilen Boşanma Kararlarının Tanınması ve Tenfizi
Çocukla Kişisel İlişki Kurulması ve Görüş Günleri
Babalık Davası ve Soybağının Reddi: DNA Testi ve Hukuki Süreç
Nişanlanmanın Bozulması Halinde Maddi ve Manevi Tazminat
Evlat Edinme ve Hukuki Sonuçları: Velayet, Soybağı ve Miras Hakkı
Boşanmada Soyadı Kullanımı: Kadının Evlenmeden Önceki Soyadını Kullanması
Boşanmada Maddi ve Manevi Tazminat Talepleri: Ölçütler ve Uygulama
Nafaka Türleri: Tedbir, Yoksulluk ve İştirak Nafakası Arasındaki Farklar
Zina ve Hayata Kast Sebebiyle Boşanma: Hukuki Şartlar ve İspat Yükü
2 thoughts on “Aile Konutu Şerhi Nedir ve Nasıl Konulur?”