Şirket Tasfiyesinde Uyulması Gereken Hukuki Süreçler

Ticari faaliyetlerin doğal akışı içerisinde şirketlerin kurulması kadar, faaliyetlerine son verilmesi ve tasfiye edilmesi de olağan bir hukuki süreçtir. Tasfiye, şirketin tüzel kişiliğini sona erdirme amacıyla başlatılan, malvarlığının nakde çevrilerek borçların ödenmesini ve kalan varlığın ortaklara dağıtılmasını hedefleyen hukuki bir süreçtir. Bu bağlamda tasfiye süreci, sadece ekonomik değil, aynı zamanda ciddi teknik ve hukuki yükümlülükler içeren bir işlemler bütünüdür. Tasfiyenin şekli ve işleyişi ise Türk Ticaret Kanunu’nda (TTK) düzenlenmiş olup, ilgili hükümlere uygun yürütülmesi zorunludur.

Bu makalede, şirket tasfiyesinin hukuki niteliği, tasfiyeye karar verilmesinden tasfiyenin tamamlanmasına kadar izlenmesi gereken aşamalar ve uygulamada dikkat edilmesi gereken hususlar ele alınacaktır.

1. Tasfiyenin Tanımı ve Hukuki Niteliği

Tasfiye, şirketin feshi ile birlikte başlayan ve tüzel kişiliğin sona ermesine kadar devam eden bir geçiş sürecidir. Tasfiye kararı alındıktan sonra şirketin amacı artık kar elde etmek değil; mevcut borçların ödenmesi, alacakların tahsil edilmesi ve varlıkların adil biçimde dağıtılmasıdır.
Türk Ticaret Kanunu’nun 636. ve devamı maddelerinde, tasfiye süreci ayrıntılı biçimde düzenlenmiştir. Anonim ve limited şirketler bakımından benzer süreçler öngörülmüş, bazı teknik farklılıklar tanınmıştır.

2. Tasfiye Sürecinin Başlatılması ve Tasfiye Kararı

Tasfiye süreci genellikle şirketin kendi iradesiyle verdiği fesih kararı ile başlar. Bu karar:
– Limited şirketlerde ortaklar genel kurulunda oy çokluğuyla,
– Anonim şirketlerde ise genel kurulda esas sermayenin en az üçte ikisini temsil eden pay sahiplerinin olumlu oyu ile alınır.
Kararın alınması ile birlikte şirket “tasfiye halinde [şirket unvanı]” şeklinde anılmaya başlar. Bu değişiklik, Ticaret Sicili’ne tescil ve ilan edilmek suretiyle üçüncü kişilere duyurulur.

3. Tasfiye Memurunun Atanması ve Yetkileri

Tasfiye sürecinde şirketin yönetim organı görevini bırakır, yerine bir veya birden fazla tasfiye memuru geçer. Tasfiye memuru:
– Şirketi temsil eder,
– Borçları öder, alacakları tahsil eder,
– Malları satar ve tasfiye bilançosu hazırlar.
Tasfiye memuru, esas sözleşmede aksi öngörülmemişse, ortaklar veya genel kurul tarafından atanır. Atama, tescil ve ilan edilmelidir.

4. Alacaklıların Çağrılması ve Borçların Ödenmesi

Tasfiye sürecinin en kritik adımı, alacaklıların çağrılması ve borçların ödenmesidir. Bu amaçla:
– Alacaklılar, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde üç defa, yedişer gün arayla yapılan ilanlarla şirkete başvurmaya davet edilir.
– Alacaklılara tanınan sürenin sonunda alacaklar ödenir, ihtilaflı olanlar için ise mahkemeye başvurulabilir.
– Belirsiz alacaklar için tutar mahkemece belirlendikten sonra noter veya banka nezdinde ihtiyat akçesi olarak ayrılır.

5. Tasfiye Bilançosu ve Kalan Varlığın Dağıtılması

Tasfiye sonunda, alacaklar tahsil edilmiş, borçlar ödenmiş ve varsa davalar sonuçlandırılmış olur. Bu aşamada kapanış bilançosu hazırlanır. Bilanço onaylandıktan sonra şirketin kalan malvarlığı ortaklara, sermaye payları oranında dağıtılır.
– Vergi borçları ve kamu alacakları öncelikli olarak ödenmelidir.
– İşçi alacakları da bu süreçte dikkate alınmalı; kıdem, ihbar tazminatları varsa ödenmelidir.

6. Tasfiyenin Sona Ermesi ve Şirketin Silinmesi

Tüm işlemler tamamlandığında:
– Tasfiyeye ilişkin tüm belgeler, bilanço ve kararlar Ticaret Sicili’ne tescil ve ilan ettirilir.
– Şirketin ticaret sicilinden terkin edilmesiyle tüzel kişiliği sona erer.
Terkinden sonra, şirkete ait defterler ve belgeler, on yıl süreyle saklanmak üzere bir yetkiliye veya arşiv kurumuna teslim edilir (TTK m. 82).

Sonuç

Şirket tasfiyesi, ciddi hukuki yükümlülükler içeren, titizlikle yürütülmesi gereken bir süreçtir. Gerek tasfiye memurunun yetkileri gerekse alacaklıların korunmasına ilişkin düzenlemeler, ticaret hukukunun temel ilkeleri olan dürüstlük ve öngörülebilirlik esaslarıyla uyumludur. Şirketlerin tasfiye kararını verirken ve uygularken Türk Ticaret Kanunu hükümlerine eksiksiz riayet etmesi, ileride doğabilecek mali ve hukuki riskleri önlemek açısından hayati öneme sahiptir. Hukuki danışmanlık eşliğinde yürütülen bir tasfiye süreci, hem ortaklar hem alacaklılar açısından adil, hızlı ve şeffaf sonuçlar doğuracaktır.

Diğer Yazılarımız:

Ticari İşletme ve Tacir Kavramı: Hukuki Sonuçları ve Uygulamadaki Önemi

Şirket Türleri Arasındaki Farklar: Limited ve Anonim Şirket Karşılaştırması

Haksız Rekabetin Unsurları ve Ticaret Hukukundaki Koruma Mekanizmaları

Ticari İşletme Devri ve Hukuki Sonuçları

Rekabet Yasağı Sözleşmeleri: Şartları, Süresi ve Geçerliliği

Tahkim Yolu ile Ticari Uyuşmazlıkların Çözümü

Ticari Davalarda Delil Yönetimi ve İspat Yükü

Ticari Alacaklarda Temerrüt Faizi ve Uygulama Alanları

Cari Hesap Sözleşmesi ve Uygulamadaki Önemi

Konkordato Sürecinde Alacaklı Hakları

Start-Up Şirketlerinin Kuruluş Süreçleri ve Yatırımcı Sözleşmeleri