Yurtdışında Verilen Boşanma Kararlarının Tanınması ve Tenfizi

Günümüzde küreselleşmenin etkisiyle farklı ülke vatandaşlarının evlenmeleri veya Türk vatandaşlarının yabancı ülkelerde evlilik kurmaları giderek artmaktadır. Bu durum, boşanma hâlinde verilen yabancı mahkeme kararlarının Türkiye’de geçerliliği meselesini gündeme getirmektedir. Özellikle yurtdışında gerçekleşen boşanma kararlarının, Türkiye’de geçerli sayılabilmesi için tanınması ve gerektiğinde tenfizi gerekir. Aksi hâlde, boşanmış dahi olsalar, kişilerin Türkiye nüfus kayıtlarında evli olarak görünmeleri mümkündür.

Bu makalede, yabancı boşanma kararlarının Türkiye’de tanınması ve tenfizi işlemleri, ilgili yasal çerçeve, başvuru süreci ve gerekli belgeler akademik ve hukuki bir yaklaşımla ele alınacaktır.

1. Tanınma ve Tenfiz Kavramlarının Tanımı

Tanınma, yabancı mahkemede verilen kararın, Türkiye’de hüküm ve sonuç doğurabilmesi için Türk mahkemeleri tarafından kabul edilmesidir. Tanıma, genellikle kesinleşmiş boşanma kararları için yeterlidir.
Tenfiz, yabancı bir mahkeme kararının, icra edilebilirlik vasfı taşıması durumunda, Türkiye’de aynen uygulanabilir hale getirilmesidir. Örneğin, nafaka yükümlülüğü veya tazminat gibi eda içerikli kararlar için tenfiz kararı gerekir.

Önemli Not: Taraflar yalnızca boşanma kararının hüküm ve sonuçlarını Türkiye’de geçerli kılmak istiyorsa tanıma yeterlidir. Ancak kararın icrası gerekiyorsa (örneğin nafaka ödenmesi), tenfiz gereklidir.

2. Yasal Dayanaklar

Yabancı mahkeme kararlarının tanınması ve tenfizi, 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (MÖHUK)’un 50-59. maddeleri arasında düzenlenmiştir. Bu kanun, yabancı kararların Türkiye’de tanınması ve icrası için aranan şekil ve şartları belirlemektedir.

3. Tanınma ve Tenfiz Şartları

Yabancı mahkeme kararının Türkiye’de tanınabilmesi veya tenfiz edilebilmesi için şu şartların tamamının sağlanması gerekir:

Karar kesinleşmiş olmalıdır.
Karar, kamu düzenine aykırı olmamalıdır.
Davaya bakan mahkeme, milletlerarası yetki kurallarına uygun olarak görevlendirilmiş olmalıdır.
Karar, savunma hakkına uygun şekilde verilmiş olmalıdır. (Taraflardan biri, usulüne uygun şekilde davaya çağrılmış olmalıdır.)
Karar, Türk mahkemelerinin münhasır yetkisine girmemelidir.

4. Tanınma ve Tenfiz Başvurusu Nasıl Yapılır?

Yabancı mahkeme kararının tanınması ve tenfizi için, Aile Mahkemesi’ne (Aile Mahkemesi yoksa Asliye Hukuk Mahkemesi’ne) başvurulmalıdır. Yetkili mahkeme, taraflardan birinin Türkiye’deki yerleşim yeri, yoksa sakin olduğu yer mahkemesidir. Bu başvuru dava yoluyla yapılır.

Gerekli Belgeler:

Yabancı mahkemece verilmiş boşanma kararının kesinleşmiş ve aslına uygun onaylı örneği (apostilli veya dış temsilcilikçe tasdikli),
Kararın tercümesi (yeminli tercüman tarafından çevrilmiş ve noter onaylı),
Kesinleşme şerhi (kararın taraflarca temyiz edilmediğini veya temyiz süresinin geçtiğini gösteren belge),
Tarafların nüfus kayıt örnekleri ve kimlik belgeleri.

Dava, duruşmalı veya duruşmasız olarak görülebilir. Taraflar bizzat katılabileceği gibi, avukat aracılığıyla da temsil edilebilirler.

5. İdari Yoldan Tanıma İmkânı

2018 yılında yapılan düzenleme ile idari yoldan tanıma mümkün hâle gelmiştir. Taraflardan en az birinin Türk vatandaşı olması hâlinde, yurtdışında verilen boşanma kararları, nüfus müdürlüklerine başvuru yoluyla da tanınabilmektedir. Bu işlem, yargıya başvurmadan hızlı bir çözüm sunar. Ancak bazı şartların (örneğin her iki tarafın da başvuruya bizzat katılması gibi) yerine getirilmesi gerekir.

6. Yargıtay ve Uygulamadaki Yaklaşımlar

Yargıtay, tanınma ve tenfiz davalarında şekil şartlarına büyük önem atfetmektedir. Özellikle kararın kesinleştiğine dair belge ve usulüne uygun tebligat yapılmış olması, tanınmanın ön koşuludur. Ayrıca kararın kamu düzenine aykırı olmaması, örneğin çok eşliliğe dayanan bir boşanma kararının reddedilmesi gibi örneklerde açıkça görülmektedir.

Sonuç

Yurtdışında verilen boşanma kararlarının Türkiye’de geçerli olabilmesi için tanınması, eda hükmü içeriyorsa tenfizi gerekmektedir. Aksi hâlde kişilerin Türkiye’deki hukuki statüleri ile fiili durumları arasında çelişki oluşabilir. Tanıma ve tenfiz süreci, belirli şekil şartlarına bağlı olduğu için hukuki bilgi ve dikkat gerektiren bir süreçtir. Gerek mahkeme yoluyla gerekse idari yöntemle yapılacak başvurularda usule uygun hareket edilmesi, işlemlerin geçerli olabilmesi açısından hayati öneme sahiptir.

Diğer Yazılarımız:

Aile Mahkemelerinde Dava Açmadan Önce Arabuluculuk Uygulanır mı?

Boşanma Davasında Tanıkların Rolü ve Beyanlarının Hukuki Niteliği

Aile İçi Şiddet ve 6284 Sayılı Kanun Kapsamında Koruma Tedbirleri

Çocukla Kişisel İlişki Kurulması ve Görüş Günleri

Babalık Davası ve Soybağının Reddi: DNA Testi ve Hukuki Süreç

Nişanlanmanın Bozulması Halinde Maddi ve Manevi Tazminat

Evlat Edinme ve Hukuki Sonuçları: Velayet, Soybağı ve Miras Hakkı

Aile Konutu Şerhi Nedir ve Nasıl Konulur?

Boşanmada Soyadı Kullanımı: Kadının Evlenmeden Önceki Soyadını Kullanması

Boşanmada Maddi ve Manevi Tazminat Talepleri: Ölçütler ve Uygulama

Nafaka Türleri: Tedbir, Yoksulluk ve İştirak Nafakası Arasındaki Farklar