Soybağı, bir çocuğun anne ve babasıyla olan hukuki bağını ifade eder. Türk Medeni Kanunu’na göre soybağı, evlilik içinde doğum, tanıma veya mahkeme kararı ile kurulur. Babanın soybağının tespiti yahut reddi, yalnızca biyolojik bağla değil, hukuki düzenlemeler ve yargısal süreçlerle belirlenmektedir. Bu bağlamda babalık davası ve soybağının reddi davası, hem bireyin kişilik haklarını hem de toplumun aile yapısına ilişkin değerlerini ilgilendiren son derece önemli hukuki mekanizmalardır. Bu yazıda, babalık karinesi, DNA testinin rolü, dava açma süreleri ve yargı sürecine ilişkin ayrıntılar ele alınacaktır.
1. Babalık Karinesi Nedir?
Türk Medeni Kanunu’nun 285. maddesi, çocuk ile baba arasında soybağının doğum sırasında evli olan erkek ile kurulacağına ilişkin bir babalık karinesi öngörmektedir. Bu karine uyarınca, evlilik birliği içinde doğan veya evliliğin sona ermesinden itibaren 300 gün içinde doğan çocuk, evlilikteki kocanın çocuğu sayılır.
Bu karine, güçlü bir hukuki varsayım niteliğinde olup aksi ispat edilmedikçe geçerlidir. Ancak günümüzde bilimsel gelişmeler sayesinde DNA testi gibi objektif veriler, karinenin çürütülmesinde veya doğrulanmasında önemli rol oynamaktadır.
2. Babalık Davası Nedir?
Babalık davası, evlilik dışında doğan bir çocuğun, biyolojik babasıyla soybağının kurulması amacıyla açılan bir davadır. TMK m. 301 ve devamı hükümlerince düzenlenmiştir.
Kimler Açabilir?
- Anne,
- Çocuk,
- Cumhuriyet savcısı (anne veya çocuk başvuru yaparsa),
- Hazine (çocuk kamu hizmetlerinden yararlanıyorsa).
Hangi Talepleri İçerebilir?
- Babalığın tespiti,
- Nafaka talebi,
- Doğum giderleri ve gebelik sürecindeki diğer masraflar.
Süreler:
- Çocuk adına dava açılması hâlinde herhangi bir hak düşürücü süre yoktur.
- Anne adına dava açılması hâlinde, doğumdan itibaren bir yıl içinde dava açılmalıdır.
3. Soybağının Reddi Davası Nedir?
Evlilik içinde doğan çocuğun, kocanın çocuğu olmadığı iddiasıyla soybağının ortadan kaldırılması için açılan davadır. TMK m. 286 ve devamında düzenlenmiştir.
Kimler Açabilir?
- Koca,
- Çocuk,
- Anne (belli şartlarla),
- Cumhuriyet savcısı (istisnai hâllerde).
Süreler:
- Koca, doğumu ve çocuğun kendisinden olmayabileceğini öğrendiği tarihten itibaren bir yıl içinde dava açmalıdır.
- Çocuk, ergin olduktan sonra bir yıl içinde soybağının reddi davası açabilir.
4. DNA Testinin Hukuki Rolü
Hem babalık hem de soybağının reddi davalarında DNA testi, en güçlü ve objektif ispat araçlarından biridir. Yargı organları, DNA analizini, diğer delillerle birlikte değerlendirerek karar verir. Mahkeme, tarafların rızası olmasa bile DNA testi yapılmasına karar verebilir. Bu tür bir inceleme, çoğunlukla Adli Tıp Kurumu veya yetkili laboratuvarlar aracılığıyla gerçekleştirilir.
Yargıtay kararlarında, DNA testi sonucunun %99,99 oranında biyolojik bağı kanıtlaması hâlinde, bu delilin aksi başka delillerle ispat edilemeyeceği belirtilmiştir.
5. Yargı Uygulamasında Örnek Kararlar
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin 2018/3542 E., 2019/4879 K. sayılı kararında, evlilik dışı doğan çocukla ilgili olarak yapılan DNA testi sonucunda babalık bağı kurulmuş, mahkeme babalık davasını kabul etmiştir. Bir başka kararda ise (Yargıtay 2. HD, 2020/2101 E., 2021/3256 K.), evlilik içinde doğan çocukla baba arasında biyolojik bağ bulunmadığı tespit edilmiş, karine çürütülerek soybağı reddedilmiştir.
6. Sonuç
Babalık ve soybağının reddi davaları, aile hukuku açısından hayati nitelik taşıyan, aynı zamanda bireyin kimlik ve kişilik haklarını doğrudan etkileyen davalardır. Bu süreçlerde sürelerin doğru takibi, delil sisteminin etkin kullanımı ve uzman hukuki destek, hak kayıplarını önlemek açısından büyük önem taşır. Özellikle DNA testleri, bu alandaki ispat yükünün karşılanmasında belirleyici rol oynar. Kanuni karineler ve bilimsel delillerin birlikte değerlendirildiği bu hassas davalarda, çocuk yararı da gözetilerek adil bir denge kurulması hedeflenmektedir.
Diğer Yazılarımız:
Aile Mahkemelerinde Dava Açmadan Önce Arabuluculuk Uygulanır mı?
Boşanma Davasında Tanıkların Rolü ve Beyanlarının Hukuki Niteliği
Çocuk Hakları Sözleşmesi ve Türk Hukukundaki Yansımaları
Anlaşmalı Boşanma Protokolü Nasıl Hazırlanır?
Boşanmada Ortak Varlıkların Gizlenmesi ve Hukuki Yaptırımlar
Aile İçi Şiddet ve 6284 Sayılı Kanun Kapsamında Koruma Tedbirleri
Yurtdışında Verilen Boşanma Kararlarının Tanınması ve Tenfizi
Çocukla Kişisel İlişki Kurulması ve Görüş Günleri
Nişanlanmanın Bozulması Halinde Maddi ve Manevi Tazminat
Evlat Edinme ve Hukuki Sonuçları: Velayet, Soybağı ve Miras Hakkı
Aile Konutu Şerhi Nedir ve Nasıl Konulur?
Boşanmada Soyadı Kullanımı: Kadının Evlenmeden Önceki Soyadını Kullanması
3 thoughts on “Babalık Davası ve Soybağının Reddi: DNA Testi ve Hukuki Süreç”