Nafaka Türleri: Tedbir, Yoksulluk ve İştirak Nafakası Arasındaki Farklar

Boşanma süreci yalnızca taraflar arasındaki evlilik birliğinin sona ermesini değil; aynı zamanda ekonomik ve sosyal düzenlemeleri de beraberinde getirir. Bu düzenlemelerden biri olan nafaka, boşanma veya ayrılık sürecinde maddi olarak zayıf durumda kalan eşin ve/veya çocuğun korunması amacına yöneliktir. Türk Medeni Kanunu, nafaka müessesesini farklı türlerde düzenleyerek her bir duruma özgü çözümler geliştirmiştir. Bu bağlamda en çok karşılaşılan nafaka türleri; tedbir nafakası, yoksulluk nafakası ve iştirak nafakasıdır.

1. Tedbir Nafakası

Tedbir nafakası, boşanma davası süresince mahkemece verilen geçici nitelikteki bir nafaka türüdür. Bu nafaka, dava sonuçlanıncaya kadar geçerli olup, boşanma davası açılmadan önce de talep edilebilir. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 169. maddesine göre; boşanma veya ayrılık davası sırasında eşlerin ve çocukların geçimi, barınması, eğitim ve sağlık giderleri gibi zorunlu ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla hâkim, gerekli gördüğü takdirde resen tedbir nafakasına hükmedebilir. Bu nafaka türü, tarafların ekonomik gücü, yaşam standartları ve ihtiyaçları dikkate alınarak belirlenir.

2. Yoksulluk Nafakası

Boşanma kararıyla birlikte hüküm altına alınan yoksulluk nafakası, boşanma nedeniyle yoksulluğa düşecek tarafa diğer eşin mali gücü oranında bağlanır. TMK m.175’e göre; boşanmada daha az kusurlu olan veya kusursuz olan eş, boşanma nedeniyle yoksulluğa düşecekse, diğer eşten süresiz olarak nafaka talep edebilir. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli husus, talep edenin kusurunun daha ağır olmaması ve boşanma sonucu maddi olarak korunmaya muhtaç duruma düşmesidir. Yoksulluk nafakası, tarafların maddi durumunda veya yaşam koşullarında önemli değişiklikler meydana geldiğinde mahkeme kararıyla artırılabilir, azaltılabilir veya kaldırılabilir.

3. İştirak Nafakası

İştirak nafakası, boşanma sonrası velayeti kendisine verilmeyen eşin, çocuğun bakım ve eğitim giderlerine katılımını sağlamak amacıyla ödemekle yükümlü olduğu nafaka türüdür. TMK m.182/2 uyarınca; çocuğun bakım, eğitim ve korunması giderleri tarafların ekonomik gücü oranında karşılanır. Bu nafaka, çocuğun reşit oluncaya kadar devam eder; ancak eğitim hayatı sürüyorsa mahkeme kararıyla uzatılabilir. İştirak nafakası, çocuğun ihtiyaçlarının artması, velayet değişikliği veya nafaka yükümlüsünün gelirinde azalma gibi durumlarda yeniden düzenlenebilir.

Nafaka Miktarının Belirlenmesi, Artırılması veya Kaldırılması

Nafaka miktarının belirlenmesinde hâkim, tarafların sosyal ve ekonomik durumlarını, gelir düzeylerini ve nafaka alacaklısının ihtiyaçlarını dikkate alır. Tarafların gelirinde meydana gelen önemli değişiklikler, nafaka borçlusunun ödeme gücünü etkileyen yeni koşullar veya nafaka alacaklısının gelir elde etmeye başlaması gibi durumlarda nafakanın artırılması, azaltılması veya tamamen kaldırılması talep edilebilir.

Bu tür davalar, nafaka uyarlama davaları olarak adlandırılır ve görevli mahkeme aile mahkemesidir. Davalarda, güncel SGK kayıtları, banka hesap dökümleri, gider belgeleri gibi somut delillerle durumun ispatlanması büyük önem arz eder.

Sonuç

Nafaka kurumları, hukuken korunması gereken bireylerin yaşam standardını asgari düzeyde sürdürmelerini sağlamak amacı taşır. Tedbir nafakası dava sürecinde geçici koruma sağlarken, yoksulluk nafakası kalıcı nitelikte bir sosyal güvence sunar. İştirak nafakası ise çocuğun üstün yararını önceleyen, eğitim ve gelişimini teminat altına alan bir düzenlemedir. Her bir nafaka türü, kendi koşulları içerisinde değerlendirilir ve yargı kararları doğrultusunda süreklilik arz eder.

Diğer Yazılarımız:

Aile Mahkemelerinde Dava Açmadan Önce Arabuluculuk Uygulanır mı?

Boşanma Davasında Tanıkların Rolü ve Beyanlarının Hukuki Niteliği

Çocuk Hakları Sözleşmesi ve Türk Hukukundaki Yansımaları

Anlaşmalı Boşanma Protokolü Nasıl Hazırlanır?

Boşanmada Ortak Varlıkların Gizlenmesi ve Hukuki Yaptırımlar

Aile İçi Şiddet ve 6284 Sayılı Kanun Kapsamında Koruma Tedbirleri

Yurtdışında Verilen Boşanma Kararlarının Tanınması ve Tenfizi

Çocukla Kişisel İlişki Kurulması ve Görüş Günleri

Babalık Davası ve Soybağının Reddi: DNA Testi ve Hukuki Süreç

Nişanlanmanın Bozulması Halinde Maddi ve Manevi Tazminat

Evlat Edinme ve Hukuki Sonuçları: Velayet, Soybağı ve Miras Hakkı