Nişanlanma, evlenme vaadinde bulunan iki kişinin, evlilik hazırlığı sürecini hukuki olarak başlatması anlamına gelir. Türk Medeni Kanunu’nun 118 ve devamı maddelerinde düzenlenen nişanlanma, her ne kadar evlilik gibi bağlayıcı bir kurum olmasa da, taraflar arasında karşılıklı güven ilişkisi kurar ve belirli hukuki sonuçlar doğurur. Bu nedenle, nişanın haklı bir sebep olmaksızın bozulması, haksız fiil sorumluluğu doğurmakta ve maddi ile manevi tazminat taleplerine konu olabilmektedir.
Bu makalede, nişanlanmanın bozulması durumunda gündeme gelen maddi ve manevi tazminat taleplerinin hukuki dayanakları, Yargıtay uygulamaları ve tarafların dikkat etmesi gereken hususlar ayrıntılı biçimde incelenecektir.
1. Nişanlanmanın Hukuki Niteliği
Nişanlanma, evlenme vaadi içeren ve karşılıklı rızaya dayanan özel hukuk sözleşmesidir. Türk Medeni Kanunu’nun 118. maddesine göre:
“Nişanlanma, evlenme vaadiyle olur. Taraflardan her biri, evlenmeye zorlanamaz.”
Bu hüküm, nişanlanmanın evlenmeye mecburiyet getirmediğini, ancak belirli sorumluluklar doğurabileceğini ortaya koyar. Nişanlanmanın bozulması durumunda, taraflardan birinin kusurlu davranışı, diğer tarafa maddi ve manevi zararların tazmini için dava açma hakkı tanır.
2. Haksız Nişan Bozmanın Tazminat Sorumluluğu
TMK m.120’ye göre, nişanlılardan biri, haklı bir sebep olmaksızın nişanı bozarsa veya kusurlu davranışıyla nişanın bozulmasına sebep olursa, diğer tarafa uğradığı maddi ve manevi zararı tazmin etmekle yükümlü olur. Bu kapsamda zarar gören taraf aşağıdaki iki tür tazminat talebinde bulunabilir:
a) Maddi Tazminat
Maddi tazminat, nişanlılık süresince yapılan harcamaların karşılığını ifade eder. Bunlar arasında;
- Düğün hazırlıkları için yapılan masraflar,
- Nişan töreni ve davet giderleri,
- Alınan hediyelerin bedelleri,
- Kıyafet, takı, çeyiz gibi alışveriş kalemleri yer alabilir.
Ayrıca üçüncü kişilerin yapmış olduğu masraflar da, zarar gören tarafa ödenmek üzere dava konusu edilebilir. Tazminat talep edilebilmesi için, zararın haksız nişan bozan tarafın fiilinden doğmuş olması gerekir.
b) Manevi Tazminat
Nişanın bozulması sonucu taraflardan biri, kişilik haklarına saldırı niteliğinde bir eyleme maruz kalmışsa; örneğin toplum önünde küçük düşürülmüş, psikolojik olarak zarar görmüş veya onuru zedelenmişse, manevi tazminat talep edebilir.
Manevi tazminat taleplerinde, olayın ağırlığı, tarafların sosyal konumu, nişan süresi ve nişanın bozulma şekli göz önünde bulundurulur.
3. Yargıtay Uygulamalarında Nişan Bozma Tazminatları
Yargıtay kararlarında, nişan bozma nedeniyle açılan tazminat davalarında sıkça şu unsurlar gözetilmektedir:
- Kusur oranı: Tazminata hükmedilmesi için davalı tarafın kusurlu olması gerekir.
- Sebep ve şekil: Nişanın hangi nedenle ve ne şekilde bozulduğu değerlendirilir.
- Harcama ve ispat yükü: Maddi tazminat taleplerinde yapılan harcamaların fatura, fiş, tanık beyanı gibi araçlarla ispat edilmesi gerekir.
Örneğin, Yargıtay 3. Hukuk Dairesi’nin bir kararında, nişan töreni sonrası evlilik hazırlıkları başlamışken davalının haklı bir neden olmadan nişanı bozduğu ve davacının toplum önünde küçük düşürüldüğü gerekçesiyle manevi tazminat verilmesine hükmedilmiştir.
4. Nişanlılıkta Verilen Hediyelerin İadesi
Türk Medeni Kanunu’nun 122. maddesi uyarınca, nişanlılık sona erdiğinde taraflar birbirlerine verdikleri hediyeleri geri isteyebilir. Ancak hediyeler tüketilmişse ya da iadesi imkânsızsa bedelinin ödenmesi gerekebilir. Nişan hediyeleri konusundaki uyuşmazlıklar da tazminat davalarında sıklıkla gündeme gelmektedir.
Sonuç
Nişanlanma, her ne kadar evlenme mecburiyeti doğurmayan bir sözleşme olsa da, haksız veya kusurlu şekilde bozulduğunda tazminat yükümlülüğü doğurur. Türk Medeni Kanunu, bu konuda tarafların mağduriyetini önlemeyi amaçlamış; özellikle manevi zararların giderilmesi noktasında kişilik haklarını esas almıştır. Uygulamada mahkemeler, nişanın bozulma gerekçesini, tarafların kusur durumunu ve oluşan zararın kapsamını detaylı olarak incelemekte ve Yargıtay içtihatları doğrultusunda karar vermektedir. Bu nedenle, tazminat talebinde bulunmak isteyen tarafların hukuki süreci bilinçli şekilde yönetmeleri ve gerekiyorsa uzman bir avukattan destek almaları büyük önem taşır.
Diğer Yazılarımız:
Aile Mahkemelerinde Dava Açmadan Önce Arabuluculuk Uygulanır mı?
Boşanma Davasında Tanıkların Rolü ve Beyanlarının Hukuki Niteliği
Çocuk Hakları Sözleşmesi ve Türk Hukukundaki Yansımaları
Anlaşmalı Boşanma Protokolü Nasıl Hazırlanır?
Boşanmada Ortak Varlıkların Gizlenmesi ve Hukuki Yaptırımlar
Aile İçi Şiddet ve 6284 Sayılı Kanun Kapsamında Koruma Tedbirleri
Yurtdışında Verilen Boşanma Kararlarının Tanınması ve Tenfizi
Çocukla Kişisel İlişki Kurulması ve Görüş Günleri
Babalık Davası ve Soybağının Reddi: DNA Testi ve Hukuki Süreç
Evlat Edinme ve Hukuki Sonuçları: Velayet, Soybağı ve Miras Hakkı
Boşanma Davası Süreci ve Dikkat Edilmesi Gereken Hukuki Aşamalar
2 thoughts on “Nişanlanmanın Bozulması Halinde Maddi ve Manevi Tazminat”