E-Devlet ve SGK Üzerinden Sorgulama, Fiili Hizmet Süresi Zammı ve Emeklilik Hesaplamaları
Sosyal güvenlik sisteminin temelini oluşturan kavramlardan ikisi sigortalılık süresi ve prim gün sayısıdır. Özellikle emeklilik, malullük, işsizlik ödeneği ve sağlık hizmetlerinden yararlanma gibi temel haklar, bu iki unsurun doğru hesaplanmasına bağlıdır. Bu nedenle, sigortalılık süresi ile prim gün sayısının nasıl belirlendiği, hangi kaynaklardan kontrol edilebileceği ve hangi istisnai durumların hesaba katılması gerektiği önem arz etmektedir. Bu yazıda, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında sigortalılık süresi ve prim gün sayısı kavramları; e-Devlet üzerinden sorgulama yöntemleri, fiili hizmet süresi zammı ve uygulamada karşılaşılan sorunlar çerçevesinde incelenecektir.
1. Sigortalılık Süresi Nedir?
Sigortalılık süresi, kişinin sosyal güvenlik kapsamına ilk kez girdiği tarih ile emeklilik başvurusu yaptığı tarih arasında geçen süredir. 4A (SSK), 4B (Bağ-Kur) ve 4C (Emekli Sandığı) kapsamındaki tüm sigortalılar için başlangıç tarihi esas alınır.
- 4A sigortalıları için bu süre, ilk prim bildiriminin yapıldığı tarih ile başlar.
- 4B sigortalıları için, vergi kaydı ya da oda kaydının sosyal güvenliğe bildirildiği tarihten itibaren başlar.
- 4C’liler için ise kamu kurumlarına giriş tarihi baz alınır.
Sigortalılık süresi, her zaman aktif çalışmayı ifade etmez; işsiz kalınan ya da prim ödenmeyen dönemleri de içerir. Bu nedenle, emeklilikte asıl belirleyici unsur prim gün sayısıdır.
2. Prim Gün Sayısı Nedir?
Prim gün sayısı, çalışılan süre boyunca işveren veya sigortalı tarafından SGK’ya bildirilen ve sigortalı adına yatırılmış olan gün sayısıdır. Bu süre, emeklilik hakkının kazanılması ve sağlık hizmetlerinden yararlanma gibi birçok sosyal güvenlik hakkı açısından belirleyici kriterdir.
- 4A sigortalıları için, her bir tam iş günü, 1 prim günü olarak hesaplanır.
- 4B sigortalıları (Bağ-Kur) için ise primlerin düzenli ödenmiş olması gerekir. Prim borcu olan süreler emeklilik hesabına dâhil edilmez.
- 4C’lilerde ise kamu kurumlarının prim bildirimine göre hesaplama yapılır.
Örneğin, emeklilik için 7200 prim günü gereken bir işçi, haftada 6 gün çalışıyorsa bu sayıya yaklaşık 20 yılda ulaşabilir.
3. E-Devlet ve SGK Üzerinden Sorgulama
Sigortalı kişiler, sigortalılık süresi ve prim gün sayısını güncel olarak aşağıdaki yöntemlerle takip edebilir:
E-Devlet Sistemi Üzerinden:
- www.turkiye.gov.tr adresinden “SGK Tescil ve Hizmet Dökümü” başlığına girilerek,
- 4A/4B/4C hizmet dökümleri ayrı ayrı incelenebilir,
- İşe giriş tarihi, toplam prim günü, hizmet dökümü ve primlerin düzenli ödenip ödenmediği görülebilir.
SGK İl Müdürlüklerinden:
- Kimlik ile birlikte başvuru yapılarak,
- Hizmet birleştirme, borçlanma ve düzeltme taleplerinde bulunulabilir.
Bu sorgulamalar, hizmet dökümünde yer alan eksiklik ya da çakışmaların tespiti açısından da önemlidir.
4. Fiili Hizmet Süresi Zammı (Yıpranma Payı)
Bazı meslek grupları için, çalışmanın niteliği gereği fiili hizmet süresi zammı (FHSZ) uygulanmaktadır. Bu düzenleme sayesinde, belirli mesleklerde çalışan kişiler, her yıl için ek prim günü kazanmakta ve erken emeklilik hakkı elde etmektedir.
FHSZ Uygulanan Meslekler:
- Madenciler
- Basın ve gazetecilik çalışanları
- Ceza infaz kurumlarında görev yapanlar
- Emniyet mensupları ve TSK personeli
- Radyoaktif ortamda çalışanlar
Bu kişiler için her 360 gün çalışmaya karşılık 60 ila 180 gün arasında değişen ek hizmet süresi kazandırılır.
5. Hizmet Birleştirme ve Borçlanma Yolları
Sigortalı kişinin farklı dönemlerde 4A, 4B ve 4C kapsamında çalışması hâlinde, hizmet birleştirmesi yapılabilir. Ayrıca aşağıdaki süreler için borçlanma hakkı tanınmıştır:
- Askerlik borçlanması
- Doğum borçlanması (kadın sigortalılar için en fazla 3 çocuk ve her biri için 2 yıla kadar)
- Yurtdışı borçlanması (göçmen işçiler için)
Borçlanılan süreler, hem sigortalılık süresine hem de prim gün sayısına dâhil edilir.
6. Sonuç
Sigortalılık süresi ve prim gün sayısı, sosyal güvenlik haklarının temel taşıdır. Bu kavramların doğru hesaplanması, özellikle emeklilik planlaması açısından kritik öneme sahiptir. E-devlet ve SGK sistemleri üzerinden yapılacak düzenli kontroller, eksikliklerin tespiti ve zamanında müdahale imkânı sağlar. Ayrıca fiili hizmet süreleri, borçlanmalar ve hizmet birleştirmeleri gibi hakların kullanılması, emeklilik sürecini öne çekebilir. Bu nedenle her sigortalının, çalışma hayatına dair bilgileri düzenli takip etmesi ve gerektiğinde uzman hukuki destek alması önerilir.
Diğer Yazılarımız:
Malulen Emeklilik: Şartlar, Hastalık Türleri ve Başvuru Süreci
İş Göremezlik Ödeneği ve Rapor Parası Nasıl Alınır?
İsteğe Bağlı Sigorta ile Emeklilik İmkânları: Prim Şartları, Avantajlar ve Sınırlamalar
Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) Nedir?
SGK Tarafından Yapılan Denetimler ve İşveren Yükümlülükleri
Alt İşverenlik (Taşeron) İlişkileri ve Sorumluluklar
İş Kazası ve Meslek Hastalığında İşverenin Sorumluluğu
Mobbing (Psikolojik Taciz) Davaları ve Tazminat Hakları
Gece Çalışması ve Kadın İşçilerin Korunması
Güvencesiz Çalışma Türleri: Belirsiz Süreli, Kısmi Süreli ve Deneme Süreli İşler
